W tekście Co można zrobić, aby poprawić swoją historię kredytową w sytuacji, gdy spóźniliśmy się ze spłatą raty kredytu jeszcze nie spłaconego? opisałam jak postępować z informacjami o przekroczeniu (dowolną liczbę dni) terminu spłaty raty kredytu nadal czynnego, aby poprawić swoją historię kredytową.
Z kolei w artykule Co zrobić, aby krótkie opóźnienia w spłacie na kredytach już zamkniętych nie psuły Twojej historii kredytowej? przedstawiłam możliwości poprawy historii kredytowej w sytuacji, gdy opóźnienia znajdują się w historii spłaty kredytu, który został już zamknięty i są one krótsze niż 61 dni.
Zatem pozostało mi jeszcze wyjaśnić, co można zrobić z informacjami o długich (powyżej 60 dni) przekroczeniach terminu spłaty raty kredytu, które przytrafiły nam się w przeszłości i dotyczą zobowiązania, które aktualnie jest już spłacone i zamknięte.
W tym przypadku, podobnie jak w pozostałych, należy odwołać się do zapisów Prawa bankowego. To właśnie w tej regulacji są opisane warunki przetwarzania (gromadzenia, udostępniania, aktualizowania itp.) tego rodzaju danych przez banki, SKOK-i, firmy pożyczkowe i Biuro Informacji Kredytowej.
Kryterium, które decyduje o tym, co możemy zrobić z daną informacją, jest liczba dni przekroczenia ustalonego z bankiem terminu spłaty raty kredytu.
Jeśli jest ona mniejsza niż 61 dni, to – jak wynika z moich wcześniejszych artykułów – sprawa jest dość prosta. Wykorzystujemy tu prawo do wyrażenia albo nie wyrażenia zgody na dalsze wykorzystywanie danych o historii spłaty kredytu, który został już zamknięty i był spłacany bez jakichkolwiek opóźnień albo z opóźnieniami nie dłuższymi niż 60 dni.
Natomiast jeśli to opóźnienie jest dłuższe niż 60 dni, to sprawa jest nieco bardziej skomplikowana. A to oznacza, że w nie każdej sytuacji jest możliwe wskazanie działań, które zawsze będą skutkować zablokowaniem w bazie BIK „negatywnej informacji”. Ale oczywiście część przypadków będzie można rozwiązać pozytywnie.
Ustalenie „liczby dni opóźnienia”
Ponieważ kluczowa jest tu „liczba dni opóźnienia”, to należy poprawnie ją ustalić. Postępujemy tu następująco:
- Jeśli spłacając kredyt zdarzyło nam się spóźnić z jego spłatą tylko raz, to „liczba dni opóźnienia” wykazana w informacji pobranej z BIK jest tą liczbą, która informuje nas o czasie trwania tego opóźnienia;
- Jeśli spłacając kredyt zdarzyło nam się przekroczyć ustalony z bankiem termin spłaty kilku rat, to do ustalenia „liczby dni opóźnienia” bierzemy informacje o wszystkich opóźnieniach w spłacie tego zobowiązania wykazane w danych pobranych z BIK i wybieramy tą o największej wartości (np. jeśli podane na raporcie BIK „liczby dni opóźniania” wyniosły 5 dni oraz 45 dni, to maksymalna „liczba dni opóźnienia” wynosi 45 i ta liczba decyduje o tym, którą ścieżkę postępowania możemy starać się zastosować).
Podałam powyżej, że „liczbę dni opóźnienia” należy odczytać z informacji otrzymanych z BIK.
Wskazuję na to źródło, bowiem to między innymi „liczba dni opóźnienia” przekazana przez instytucję finansową do BIK decyduje o tym, czy są spełnione kryteria dalszego udostępniania przez BIK bez zgody konsumenta historycznych danych o opóźnieniach w spłacie kredytu, który jest aktualnie zamknięty.
Który raport z BIK wybrać?
Niestety tej informacji nie znajdziesz w bezpłatnym raporcie jaki konsument może pobrać z BIK raz na 6 miesięcy – Informacji Ustawowej. Tam znajdziesz jedynie informację o tym, czy fakt wystąpienia opóźnienia jest odnotowany w bazie BIK czy nie.
Natomiast szczegółowa informacja o „liczbie dni opóźnienia” jest dostępna w raportach płatnych jakie BIK udostępnia konsumentom.
Jeśli masz wykupiony Pakiet BIK przed 21.12.2017 r. to możesz ją znaleźć w raporcie Profil Kredytowy Plus. Jeśli nie zapewniłeś sobie dostępu do tego produktu przed tym terminem, to teraz możesz ją znaleźć w sprzedawanym przez BIK nowym produkcie – Raport BIK. Jednak dostęp do tych raportów kosztuje.
Ponieważ Ustawa o ochronie danych osobowych zapewnia Ci prawo uzyskania bezpłatnie informacji o treści przetwarzanych danych (raz na 6 miesięcy), to możesz również zwrócić się do BIK (np. mailem) z prośbą o poinformowanie Cię jakie dokładnie dane o liczbie dni opóźnienia zostały przekazane przez banki do tej bazy w odniesieniu do Twoich kredytów.
Kiedy przetwarzanie negatywnych informacji jest możliwe bez zgody konsumenta?
Jeśli stwierdzisz, że opóźnienie wykazane w bazie BIK przekracza 60 dni i w Twojej ocenie zgadza się to ze stanem faktycznym, to powinieneś wiedzieć, że Prawo bankowe daje bankom, SKOK-om i BIK prawo do wykorzystania bez Twojej zgody danych o historii spłat tego zobowiązania przez 5 lat od momentu jego zamknięcia.
Ale nie jest to jedyny warunek jaki musi być spełniony, aby te negatywne informacje mogły być uwzględnione w ocenie Twojego ryzyka kredytowego, w tym wiarygodności kredytowej, po zamknięciu kredytu.
Równie ważne jest, aby bank/SKOK poinformował Cię o zamiarze dalszego wykorzystywania tych danych do oceny Twojego ryzyka kredytowego. A od poinformowania powinno minąć 30 dni. Ten proces na osi czasu wygląda następująco:
- Spóźniasz się ze spłatą kredytu co najmniej 61 dni (może to być 61 dni, a może być znacznie więcej; to bank decyduje, kiedy wysyła Ci powiadomienia, ale nie szybciej niż 61 dnia);
- Bank wysyła Ci pismo informujące o zamiarze wykorzystywania danych o historii spłaty tego kredytu po jego zamknięciu dla celów oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego jeśli w terminie 30 dni od otrzymania powiadomienia nie spłacisz całego wymagalnego zadłużenia;
- Jeśli w ciągu tych 30 dni spłacisz to zadłużenie, to bank/SKOK i BIK nie nabędą prawa do dalszego wykorzystywania bez Twojej zgody negatywnych informacji po zamknięciu tego kredytu;
- Jeśli w ciągu tych 30 dni nie spłacisz w całości wymagalnego zadłużenia, to bank/SKOK i BIK nabędą prawa do dalszego wykorzystywania bez Twojej zgody negatywnych informacji po zamknięciu tego kredytu. Będą mogli przetwarzać te dane dla celów oceny Twojego ryzyka kredytowego przez 5 lata od zamknięcia tego zobowiązania.
Ścieżka postępowania dla Ciebie
Zatem, aby informacje o długich zaległościach uczynić niedostępnymi dla instytucji finansowych w celu oceny Twojego ryzyka kredytowego, możesz działać zgodnie z poniższą ścieżką:
- Czy negatywna informacja dotyczy kredytu już zamkniętego?
Jeśli nie, to przeczytaj mój wcześniejszy artykuł Co można zrobić, aby poprawić swoją historię kredytową w sytuacji, gdy spóźniliśmy się ze spłatą raty kredytu jeszcze nie spłaconego?
Jeśli tak, to przejdź do kolejnego pytania.
- Czy rzeczywiście zaległość trwała ponad 60 dni?
Jeśli nie, to jest to podstawa do żądania od banku i BIK zaprzestania przetwarzania danych o tym kredycie po jego zamknięciu w celu oceny Twojego ryzyka kredytowego.
Z takim żądaniem zwracasz się do banku/SKOK-u, w którym miałeś ten kredyt. Nie należy iść z tym do BIK, bo BIK nie jest właścicielem tych danych i nie może ich sam zmieniać i decydować o tym, czy są prawdziwe czy nie.
Jeśli tak, to musisz sprawdzić czy pozostałe warunki wymagane Prawem bankowym zostały spełnione. Przejdź do kolejnego pytania.
- Czy bank poinformował Cię o zamiarze dalszego przetwarzania danych o tym kredycie po jego zamknięciu w celu oceny ryzyka kredytowego?
Jeśli nie, to jest to podstawa do żądania od banku/SKOK-u zaprzestania przetwarzania danych o tym kredycie w celu oceny ryzyka kredytowego. Warunki wymagane Prawem bankowym nie zostały spełnione.
Jest to równoznaczne z tym, że i BIK nie będzie mógł udostępniać tych danych instytucjom finansowym, które zwrócą się do BIK o Twój raport kredytowy. BIK nie będzie mógł też uwzględniać ich w ocenie scoringowej BIK.
Jeśli tak, to musisz sprawdzić czy kolejny warunek został spełniony. Przejdź do następnego pytania.
- Czy w ciągu 30 dni od poinformowania Cię o zamiarze dalszego przetwarzania danych dla celów oceny ryzyka kredytowego spłaciłeś całą zaległą i wymaganą przez bank kwotę?
Jeśli nie, to bank/SKOK i BIK nabyli prawo do wykorzystywania bez Twojej zgody danych o tym kredycie i historii jego spłaty do oceny Twojego ryzyka kredytowego przez okres 5 lat od daty jego zamknięcia.
I nic więcej tu nie możesz zrobić. Musisz się liczyć z tym, że ta informacja dotrze do każdego banku/SKOK-u, w którym będziesz ubiegał się o kredyt w najbliższych latach. I będzie ona miała wpływ na ocenę Twojego ryzyka kredytowego. Będzie to zazwyczaj wpływ negatywny, przy czym warto podkreślić, że im to opóźnienie będzie starsze, tym wpływ ten powinien być mniejszy. Dzieje się tak dlatego, że dość stare zdarzenia (nawet negatywne) tracą swoją siłę prognozowania przyszłych zachowań kredytowych.
Jeśli tak, to bank/SKOK i BIK nie uzyskali prawa do dalszego wykorzystywania bez Twojej zgody danych o tym kredycie i historii jego spłaty do oceny Twojego ryzyka kredytowego.
Jeśli zgodę na takie wykorzystanie wydałeś już wcześniej np. już na etapie podpisywania umowy kredytowej, to powinieneś ją wycofać. Tutaj znowu należy się w tej sprawie zwrócić do banku/SKOK-u, który udzielił Ci tego kredytu, a nie do BIK.
I taką ścieżką poruszają się zazwyczaj firmy oferujące usługi „czyszczenia BIK”. Teraz mając powyższą wiedzę, sam możesz uporządkować swoją historię kredytową nie płacąc za takie usługi.
Informacje o długich opóźnieniach nie zawsze muszą sprawiać problemy
Chciałabym też zwrócić uwagę na to, że nie zawsze trzeba dążyć do usunięcia z BIK danych o długich przeterminowaniach (a właściwie uczynienia ich niewidocznymi dla oceny ryzyka kredytowego).
Jeśli takie opóźnienie miało miejsce kilka lat temu, to jego wpływ na ocenę ryzyka kredytowego jest raczej znikomy.
Badania statystyczne pokazują, że im starsze jest zdarzenie dotyczące naszego życia kredytowego, tym jego wpływ na ocenę naszego ryzyka kredytowego jest mniejszy. A te bardzo stare zdarzenia np. sprzed 7 lat, w ogóle nie są brane pod uwagę, nawet jeśli wyrazimy na to zgodę.
Wynika to z tego, że zachowania człowieka zmieniają się z wiekiem, jego potrzeby finansowe się zmieniają, wiedza finansowa się zmienia, cechy produktów kredytowych się zmieniają i zmieniają się także warunki ekonomiczne funkcjonowania kredytobiorców.
Między innymi te czynniki wpływają na to, jak aktywnymi kredytobiorcami jesteśmy i jak radzimy sobie ze spłatą kredytów. Dlatego mamy okresy, kiedy więcej się zadłużamy i gorzej spłacamy swoje kredyty oraz okresy, kiedy mamy mniej zobowiązań w bankach i lepiej sobie radzimy z ich spłatą.
Oczywiście wśród banków/SKOK-ów nie ma jednolitego podejścia do wykorzystywania informacji o występujących przeterminowaniach w zależności od wieku tego przeterminowania.
Dlatego znajdą się banki, które będą uwzględniały nawet te stare negatywne informacje. Ale w wielu przypadków dane sprzed tak długiego okresu nie będą miały znaczenia dla oceny ryzyka kredytowego i nie będą brane pod uwagę w narzędziach oceny ryzyka kredytowego, w tym w modelach scoringowych.
W przypadku BIK jest podobnie. Mogą być modele scoringowe, które biorą pod uwagę te dane i modele, które ich nie uwzględniają.
Na zakończenie…
I nie zapominajmy, że często przy dużym opóźnieniu w spłacie (powyżej 60 dni) bank przekazuje dane o tym kredycie także do zbioru Bankowy Rejestr, który jest prowadzony przez Związek Banków Polskich (ZBP).
W systemie Bankowy Rejestr są gromadzone, przetwarzane i udostępniane wyłącznie informacje wprowadzone przez uczestników tego systemu, którzy podpisali z ZBP stosowne umowy.
To oznacza, że nie wszystkie banki korzystają z tego Rejestru. Ale generalnie jest to Rejestr dość popularny wśród banków i wiele z nich sprawdza historię kredytową swoich klientów również w tym systemie.
Dlatego jeśli skutecznie zablokujesz negatywne dane w BIK, to powinieneś dokonać tego samego także w Bankowym Rejestrze (oczywiście jeśli te dane zostały przekazane przez bank również do tego rejestru).
W tym celu należy zwrócić się do banku przekazującego dane o usunięcie ich z Bankowego Rejestru.
Więcej o zasadach działania tego Rejestru i możliwości sprawdzenia w nim swoich danych pisałam w Bankowy Rejestr – mało znany, ale ważny rejestr kredytowy.
.
