Kredytobiorcy, o których były w ciągu roku 2 zapytania kredytowe do bazy Biura Informacji Kredytowej (BIK), dwa razy częściej nie radzą sobie ze spłatą kredytów niż osoby, o których w ogóle nie było zapytań w analogicznym okresie. Zatem to, jak często ubiegasz się o kredyt, może być pewną wskazówką dla banku, który chce się dowiedzieć czy spłacisz kredyt, czy też będziesz miał z tym duże problemy.
Jak to jest z tymi zapytaniami do BIK, które z nich powinny Cię szczególnie zainteresować i dlaczego, dowiesz się z tego artykułu.
Temat „zapytań do bazy BIK” stał się popularny, gdy okazało się, że ilość składnych do BIK zapytań o historię kredytową kredytobiorcy ma wpływ na wysokość scoringu BIK.
A scoring BIK jest powszechnie wykorzystywany przez banki (czasami też firmy pożyczkowe, firmy leasingowe) do oceny wiarygodności kredytowej klienta. „Powszechnie” nie oznacza, że wszystkie banki, SKOK i firmy pożyczkowe korzystają z tego narzędzia BIK. Ale na pewno można powiedzieć, że jest on szeroko stosowany przez te instytucje.
Wskazuje na to chociażby liczba pobieranych przez nie ocen scoringowych BIK. Rocznie BIK udostępnia kredytodawcom ok. 30 mln różnego rodzaju scoringów.
Oczywiście nie wszystkie z nich są wykorzystywane w procesie oceny ryzyka kredytowego klienta, gdy ten ubiega się o kredyt. Ale ta liczba wskazuje, że wielu z nas biorąc kredyt czy pożyczkę, jest ocenianych właśnie przy pomocy tego narzędzia. Ma on zatem w wielu przypadkach decydujący wpływ – obok zdolności kredytowej – na to, czy otrzymamy potrzebny nam kredyt.
Skoro scoring BIK może wpływać w tak dużym stopniu na Twoje życie kredytowe, to rzeczywiście warto znać i rozumieć czynniki, jakie kształtują jego wartość. O tym, jakie są to elementy można przeczytać w 4 czynniki, które decydują o wysokości scoringu BIK.
Jednym z zachowań, które jest oceniane przez scoring BIK, jest Twoja aktywność kredytowa rozumiana jako ubieganie się o kredyt. To „ubieganie się o kredyt” jest utożsamiane z zapytaniami kredytowymi, które są składane do bazy BIK przez kredytodawców.
Zgodnie z przeznaczeniem tych zapytań, powinny one być wysłane do BIK w celu pobrania danych o historii kredytowej klienta dla potrzeb oceny jego ryzyka kredytowego w momencie ubiegania się o kredyt.
Jednak często kredytobiorcy podnoszą, że bank wysyłając zapytanie do bazy BIK, nie rozróżnia rzeczywistego ubiegania się o kredyt od pytania klienta o ofertę, czyli o warunki kredytu dla siebie. Rzeczywiście są to dwie różne sytuacje.
Pytanie o warunki kredytowania jest jak najbardziej uzasadnione. Ma to szczególne znaczenie, gdy szukamy najlepszego (albo jakiegokolwiek) kredytu na dużą kwotę np. kredytu mieszkaniowego. Wtedy chcemy wiedzieć, czy w ogóle jakiś bank udzieli nam takiego kredytu i na jakich warunkach. Bo przecież przy wysokich kwotach warunki kredytowania robią dużą różnicę np. możemy zaoszczędzić sporo pieniędzy na opłatach za udzielenie kredytu, czy na jego oprocentowaniu. Wtedy rzeczywiście warto, a nawet trzeba, takie rozpoznanie zrobić.
Zatem już wiesz, że scoring BIK oceniając Twoją aktywność w zaciąganiu nowych kredytów, opiera się właśnie na zapytaniach kredytowych. A zatem powinieneś dbać, aby ten rodzaj zapytań rzeczywiście odzwierciedlał fakt ubiegania się przez Ciebie o nowy kredyt czy pożyczkę.
Warto też wiedzieć, że zapytania kredytowe mogą wpływać na ocenę Twojej wiarygodności kredytowej nie tylko za pośrednictwem scoringu BIK, ale również mogą być uwzględniane przez banki w swoich modelach scoringowych.
Banki wykorzystują te modele analogicznie jak scoring BIK, czyli do oceny Twojej wiarygodności kredytowej. A nawet jeśli bank nie ma własnego modelu scoringowego zbudowanego na danych o historii kredytowej, to zapewne w nieco inny, prostszy sposób, analizuje jak często ubiegasz się o nowy kredyt.
Te informacje są ważne, bo – jak wspominałam na początku – wiele analiz wskazuje, że osoby często ubiegające się o kredyt, wyraźnie częściej mają poważne problemy ze spłatą takiego zobowiązania. Skoro celem banków w procesie oceny ryzyka kredytowego klienta jest określenie zagrożenia, że klient nie poradzi sobie ze spłatą kredytu, to banki chcą do tej oceny wykorzystać wszelkie dostępne informacje, które mogą im w tym pomóc.
Banki chcą, ale też powinny to robić. Wynika to z regulacji bankowych, które zalecają uwzględnianie w modelach scoringowych danych, które najlepiej potrafią przewidzieć, czy kredytobiorca wywiąże się z umowy. I jeśli dane o liczbie zapytań kredytowych złożonych do BIK dają taką informację, to banki je wykorzystują.
——————————————————————————–
Uwaga! W ostatnim czasie decyzje GIODO, wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazują na nieco inną interpretację możliwości wykorzystania do oceny ryzyka kredytowego konsumenta danych o niektórych zapytaniach kredytowych .
Pisałam o tym w Niektóre zapytania kredytowe powinny zostać usunięte z bazy BIK – ważny wyrok NSA
———————————————————————————–
Zatem niezależnie od tego, czy czy bank korzysta ze scoringu BIK czy nie, to zapytania kredytowe są zazwyczaj dla banku ważne przy ocenie Twojego ryzyka kredytowego. W takim razie zobaczmy:
- kto może wysyłać do BIK zapytania o Twoje dane,
- czy potrzebuje na to Twojej zgody,
- jakiego rodzaju są to zapytania i
- czy banki oraz firmy pożyczkowe widzą te zapytania na pobieranych raportach z BIK.
Kto pobiera dane konsumentów z BIK?
Instytucje upoważnione do pobrania danych z BIK są wskazane w ustawie Prawo bankowe. Należą do nich:
- Banki, w tym banki spółdzielcze;
- SKOK-i;
- Firmy pożyczkowe;
- Instytucje finansowe zależne od banków np. firmy leasingowe, factoringowe;
- Biura informacji gospodarczej.
Funkcjonuje generalna zasada, że współpraca z BIK jest oparta na zasadzie wzajemności. Oznacza to, że dane z BIK mogą pobierać (czyli wysyłać zapytania) tylko te banki, SKOK-i, firmy pożyczkowe i firmy leasingowe, które przekazują dane do bazy BIK. Dlatego, jeśli jakiś bank wziął Twój raport z BIK, to oznacza, że również przesyła do tej bazy informacje o kredytach, jakie udzielił.
Zasada wzajemności nie dotyczy biur informacji gospodarczej, bo te nie prowadzą działalności kredytowej, a jedynie są pośrednikiem w przekazywaniu danych z BIK.
Dane z BIK mogą otrzymać również konsumenci, czyli właściciele tych danych. Zgodnie z RODO każdy konsument ma prawo do bezpłatnego dostępu do swoich danych. Dodatkowo, każdy konsument może w dowolnym momencie kupić z BIK raport ze swoimi danymi, w tym scoringiem BIK.
Rodzaje zapytań składnych do BIK przez banki, w tym banki spółdzielcze oraz SKOK-i
Instytucje te mogą do BIK wnioskować o udostępnienie danych o historii kredytowej klienta w postaci:
- Zapytania kredytowego
- Zapytania monitorującego
- Zapytania w celu zarządzania klientem
Zapytania kredytowe
Istotą zapytania kredytowego jest odzwierciedlenie faktu ubiegania się klienta o nowy kredyt.
Zapytania monitorujące
Ten typ zapytania jest składany, gdy bank chce pobrać dane o historii kredytowej klienta dla potrzeb monitorowania jego ryzyka kredytowego.
A ryzyko klienta monitoruje się wtedy, gdy bank już udzielił mu kredytu i kredyt ten jest w trakcie spłaty. Jest to szczególnie ważne w przypadku kredytów na długie okresy, bo wtedy wiarygodność posiadacza kredytu może ulec dużej zmianie.
Bank powinien takie zapytanie składać tylko o klientów, którzy mają aktualnie kredyt w tym banku. Zatem, jeśli zapytanie monitorujące do bazy BIK złoży bank, w którym nie masz czynnego kredytu, to takie zapytanie o Twoje dane jest nieuprawnione.
Dane pobrane w ramach tego typu zapytania bywają też wykorzystane przez bank do złożenia Ci oferty zaciągnięcia nowego kredytu. Bo jeśli bank zobaczy, że Twój obecny kredyt już się kończy, a Twoja wiarygodność kredytowa jest wysoka, to jest to dla niego dobra okazja do sprzedaży Ci nowego kredytu. Ale nie musisz się zgadzać na takie wykorzystanie Twoich danych z BIK.
O tym pisałam w Banki pobierają nasze dane z BIK także w celach marketingowych. Nie musisz się na to zgadzać
Warto jednak zaznaczyć, że w tym przypadku nie jest to ubieganie się przez Ciebie o kredyt, a więc takie zapytanie nie jest traktowane przez BIK jako Twoje wystąpienie o kredyt. Wobec tego nie jest też uwzględniane w scoringu BIK.
Zapytania w celu zarządzania klientem
Ten rodzaj zapytań powinien być wykorzystywany przez bank do pobrania z bazy BIK danych klientów, którzy nie mają aktualnie w tym banku żadnego kredytu, ale chcą w nim otworzyć np. rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy (ror). Wtedy bank chcąc ustalić tym klientom limit debetowy, pobierze dane z BIK i będzie mógł ocenić ich wiarygodność, zobaczyć jakie aktualnie mają kredyty, jak je spłacają itp.
W tym przypadku klient również nie wnioskuje o kredyt, a zatem to zapytanie nie jest brane pod uwagę przy naliczaniu scoringu BIK.
Standardowy zakres danych o historii kredytowej klienta na raportach pobranych z BIK na podstawie tych trzech typów zapytań, jest taki sam. Mogą one się różnić zakresem danych dodatkowych, które bank ma możliwość pobrać z BIK, ale nie musi. Takimi danymi są np. scoringi BIK, czy dane o historii pożyczkowej w sektorze pożyczkowym.
Zarówno banki komercyjne, banki spółdzielcze, jak i SKOK-i nie muszą mieć Twojej zgody, aby złożyć dowolne z tych zapytań do bazy BIK. Ich uprawnienie wynika z Prawa bankowego.
Zapytania składane do BIK przez firmy pożyczkowe
Teoretycznie firmy pożyczkowe mogą składać zapytania do bazy BIK takie jak banki tj.:
- Zapytania kredytowe
- Zapytania monitorujące
- Zapytania w celu zarządzania klientem
Jednak ze względu na zakres swojego biznesu (tylko udzielanie pożyczek) nie ma uzasadnienia, aby składały do BIK zapytania w celu zarządzania klientem.
Zapytania monitorujące składane przez firmy pożyczkowe – podobnie jak w przypadku banków i SKOK-ów – nie wpływają na scoring kredytowy BIK.
Natomiast w przypadku zapytań kredytowych sytuacja jest bardziej skomplikowana.
Obecnie w scoringu BIK, który został zbudowany na danych bankowych i służy przede wszystkim bankom do oceny wiarygodności kredytowej klientów, nie są uwzględniane informacje o zapytaniach kredytowych z firm pożyczkowych.
Warto dodać, że BIK posiada – oprócz modeli do naliczania scoringu kredytowego – także model przeznaczony do oceny ryzyka tego, że oceniana osoba będzie nadmiernie zadłużona. I w tym modelu informacje o zapytaniach kredytowych z firm pożyczkowych są uwzględniane.
Warto też pamiętać, że modele scoringowe są co jakiś czas przebudowywane i tak też się dzieje z modelami BIK. Zatem standardowe modele scoringowe BIK, które są przeznaczone do oceny wiarygodności kredytowej kredytobiorców, też mogą w przyszłości wykorzystywać dane o zapytaniach kredytowych z firm pożyczkowych.
Oczywiście nie jest to przesądzone, ale jeśli rynek pożyczek będzie nadal rozwijał się w dość dużym tempie, to jest to prawdopodobne. Dlatego na ten rodzaj zapytań również należy zwracać szczególną uwagę.
Firma pożyczkowa składając analogiczne jak bank zapytanie do bazy BIK, w odpowiedzi może uzyskać raport o nieco innej zawartości niż bank. Wynika to z tego, że do pobrania danych klienta o jego historii kredytowej w bankach i SKOK, wymagana jest zgoda tej osoby. Czyli jeśli firma pożyczkowa takiej zgody nie posiada, to na raporcie z BIK otrzyma ona tylko dane o historii klienta w firmach pożyczkowych.
Udostępnienie firmie pożyczkowej scoringu BIK naliczonego na danych z sektora bankowego i SKOK również wymaga zgody konsumenta.
Zapytania składane do BIK przez instytucje finansowe powiązane z bankami
Ustawodawca zadbał, aby firmy, które sprzedają produkty obarczone ryzykiem kredytowym (np. leasing) miały również dostęp do historii kredytowej swoich klientów (oczywiście muszą też wkładać dane do bazy BIK – zasada wzajemności). Przy czym wskazał, że mogą to być tylko firmy powiązane z bankami. Takie firmy to między innymi firmy leasingowe czy firmy factoringowe.
Firmy te mogą wysyłać do BIK takie same zapytania jak banki. Przy czym w ich przypadku – podobnie jak z firmami pożyczkowymi – nie ma potrzeby składać zapytań w celu zarządzania klientem, bowiem nie sprzedają one innych produktów niż kredytowe.
Zarówno w przypadku leasingu, jak i factoringu nabywcami tych produktów są przedsiębiorcy. Tym rodzajem finansowania wspierają działanie swoich firm, a nie zasilają prywatnych budżetów.
Zatem jeśli firma leasingowa czy factoringowa składa jakiekolwiek zapytanie do bazy BIK o historię kredytową tego przedsiębiorcy jako osoby prywatnej, to ta informacja nie jest uwzględniana w scoringu BIK.
Podobnie jak w przypadku banków, firmy leasingowe czy factoringowe w odpowiedzi na wysłane do BIK zapytanie otrzymują raport kredytowy. Ale na tym raporcie udostępnione mogą być tylko dane o tych kredytach prywatnych, które w umowie miały zapis informujący o możliwości przekazania tych danych do firm finansowych powiązanych z bankami. Wtedy nie ma konieczności uzyskiwania od klientów-przedsiębiorców zgody na pobranie takich danych z bazy BIK.
Zapytania składane do BIK przez biura informacji gospodarczej
Do BIK zapytania o udostępnienie danych konsumenta mogą składać także biura informacji gospodarczej (BIG).
BIG w rzeczywistości składa to zapytanie nie w swoim imieniu, a w imieniu jakieś firmy np. telekomunikacyjnej. Bo to właśnie do tej firmy ostatecznie trafią dane konsumenta z bazy BIK. Czyli w tym wypadku BIG jest jedynie taką „tubą” przesyłającą dane z bazy BIK.
Aby BIK mógł udostępnić dane o historii kredytowej konsumenta na podstawie takiego zapytania z BIG, to firma występująca za pośrednictwem biura informacji gospodarczej o te dane, musi posiadać zgodę osoby na pobranie tych informacji. Dodatkowo zgoda ta powinna określać chociaż ogólnie zakres danych jakie mają być udostępnione.
Złożenie zapytania do BIK przez jakąkolwiek firmę za pośrednictwem dowolnego biura informacji gospodarczej nie jest traktowane jako zapytanie kredytowe, a więc nie jest uwzględniane w scoringu BIK. Wynika to z tego, że nie jest ono najczęściej związane z ubieganiem się konsumenta o kredyt dla celów prywatnych. Chociaż nie jest to wykluczone, bo zapytanie do bazy BIK poprzez biuro informacji gospodarczej składają także firmy pożyczkowe, które nie współpracują bezpośrednio z BIK. A takich firm pożyczkowych jest przecież wiele.
Zapytania składane do BIK przez konsumentów
Oprócz tego, że z bazy BIK dane kredytowe konsumentów mogą być pobierane przez różne uprawnione instytucje, to – zgodnie z RODO – może je pobrać również konsument. Zgodnie z zasadami ustalonymi przez BIK, raz na 6 miesięcy może to zrobić bezpłatnie. Taki raport funkcjonuje pod nazwą Kopia Danych oraz Doszczegółowienie do Kopii Danych.
Ponieważ pobranie tego raportu nie odzwierciedla faktu ubiegania się o kredyt, to takie zapytanie konsumenta nie jest uwzględniane przy naliczaniu scoringu BIK (więcej o tym pisałam w Pobranie swoich danych z BIK nie wpływa na wysokość „scoringu BIK”)
Podobnie jest, gdy konsument kupi z BIK raport ze swoim danymi. On też nie jest związany bezpośrednio z procesem występowania o kredyt, więc informacje o tym nie są uwzględniane w scoringu BIK.
Podsumowanie
Aby łatwiej było zapamiętać kto może złożyć zapytanie do BIK, jakie to mogą być zapytania i czy wpływają one na scoring BIK, zebrałam najważniejsze dane w poniższej tabeli.
Zatem z punktu widzenia oceny Twojej wiarygodności kredytowej ważne są tylko zapytania kredytowe składne przez banki, w tym banki spółdzielcze, SKOK-i oraz firmy pożyczkowe.
Chociaż te ostatnie nie mają obecnie wpływu na Twój scoring kredytowy BIK, to z czasem zapewne będą uwzględnione również w tych modelach. Obecnie BIK uwzględnia te zapytania tylko w jednym modelu przeznaczonym do oceny ryzyka tego, że klient będzie nadmiernie zadłużony. Model ten jest od niedawna udostępniony bankom. Jeśli się upowszechni, to gdy będziesz aktywny na rynku firm pożyczkowych, to z dużym prawdopodobieństwem będzie to miało swoje negatywne odzwierciedlenie w ocenie ryzyka tego, że staniesz się nadmiernie zadłużony w jakimś okresie.
Jeśli zapytania kredytowe są ważne dla oceny Twojej wiarygodności kredytowej to znaczy, że należy rozsądnie inicjować generowanie tych zapytań, czyli nie ubiegać się o kredyt zbyt często.
Powinieneś również dbać, aby te informacje były poprawne. Możesz to zweryfikować pobierając swoją bezpłatną Kopię danych.
Jeśli zauważysz, że zapytanie kredytowe zostało wysłane przez bank, SKOK lub firmę pożyczkową bezzasadnie, to należy wystąpić do tej instytucji z żądaniem usunięcie tej informacji z bazy BIK. Podobnie jest, gdy zapytanie kredytowe nie zakończyło się udzieleniem kredytu.
.
