Jako klient banku może słyszałeś o konieczności posiadania dobrej historii kredytowej i dobrego scoringu BIK, bo są to rzeczy ważne dla kredytodawcy, kiedy podejmuje decyzję o udzieleniu kredytu.

Być może nawet skusiłeś się na zakup z BIK Twojej oceny punktowej.

A czy wiesz, o który konkretnie scoring BIK chodzi w tych przypadkach? Czy wiesz, że BIK ma ich różne rodzaje?

Generalnie z ocenami scoringowymi BIK jest trochę zamieszania, ponieważ wszyscy posługujemy się określeniem „scoring BIK”, „punktacja BIK” lub „ocena punktowa z BIK” przyjmując, że w każdej sytuacji określenia te oznaczają to samo.

Niestety tak nie jest.

Dzieje się tak dlatego, że BIK posiada kilka modeli scoringowych, z których generowane są różne scoringi.

Jakie to są scoringi i czym się różnią, opisałam poniżej. Znajomość tych rzeczy pozwoli Ci się dowiedzieć :

• dlaczego scoring pobrany w tym samym czasie z BIK przez różne banki może się różnić,
• dlaczego scoring kupiony przez Ciebie w BIK i pobrany przez bank w tym samym czasie może się różnić.

BIK ma wiele modeli scoringowych, w więc udostępnia kilka różnych ocen scoringowych

BIK, tak jak każde biuro kredytowe, buduje wiele modeli scoringowych.  Na ich podstawie naliczany jest scoring konsumenta. Wśród tych modeli są:

1. Modele scoringowe ogólne

Są to modele do oceny ryzyka osoby ubiegającej się o dowolny typ kredytu (gotówkowy, bezgotówkowy na zakup towarów lub usług, mieszkaniowy, kartę kredytową, kredyt odnawialny).

Z racji tego, że są to modele do oceny ryzyka każdej osoby prywatnej (o ile oczywiście spełnia ona warunki uzyskania takiej oceny – jakie są to warunki przeczytasz tutaj: 3 warunki jakie musisz spełnić, aby uzyskać scoring BIK), są one najczęściej wykorzystywane przez banki.

BIK aktualnie oferuje bankom oceny punktowe z dwóch modeli ogólnych – BIKSco CreditRisk oraz BIKSco CreditRisk 3.

2. Modele scoringowe dedykowane

Są to modele dedykowane specyficznym typom produktów. Innymi słowy, są to modele przeznaczone do oceny ryzyka osób ubiegających się lub posiadających jeden, określony typ produktu.

BIK posiada dwa takie modele i są one przeznaczone do:

1. Oceny ryzyka kredytowego osoby ubiegającej się o kredyt, którego zabezpieczeniem ma być hipoteka (czyli są to najczęściej kredyty mieszkaniowe);
2. Monitorowania ryzyka kredytowego osoby, która już posiada kredyt, którego zabezpieczeniem jest hipoteka (czyli posiada kredyt mieszkaniowy).

Te dwa modele różnią się tym, że pierwszy z nich ma zastosowanie w sytuacji, gdy ubiegasz się o kredyt, który ma być zabezpieczony hipoteką, a drugi model, gdy już taki kredyt posiadasz. Inaczej mówiąc, pierwszy z nich bank stosuje do oceny Twojej wiarygodności kredytowej, gdy ubiegasz się o kredyt, a drugi do monitorowania Twojego ryzyka kredytowego w sytuacji, gdy już spłacasz kredyt.

To drugie zastosowanie nie jest powszechnie znane, bowiem nie ma ono bezpośrednich konsekwencji dla kredytobiorcy, ale jest wymagane przez regulacje obowiązujące banki.

Skoro BIK oferuje bankom kilka różnych modeli scorigowych przeznaczonych do oceny ryzyka kredytowego konsumenta, to możesz być oceniony jedną z tych ocen.

Różnią się one pod wieloma rzeczami, w tym przede wszystkim zakresem punktów, jakie można uzyskać z danego modelu.

To co łączy te  modele to fakt, że opierają się one na tych samych fundamentach, które decydują o tym, czy Twój scoring jest niski, średni czy wysoki. Fundamenty te to:

• płacenie rat kredytów na czas,
• nie zbyt wiele kredytów otwartych w krótkim czasie,
• umiarkowane wykorzystywanie limitów kredytowych,
• nie zbyt częste ubieganie się o nowy kredyt.

Wobec tego, jeśli masz dobrą historię kredytową, spełniającą powyższe wymagania, to Twój scoring BIK powinien być wysoki niezależnie od modelu, z którego pochodzi.

Oczywiście w każdym przypadku będzie to inna wartość punktacji, ale powinna ona być wysoka w skali danego modelu. Przykładowo, jeżeli Twoja ocena scoringowa z modelu o zakresie punktacji 100-600 wynosi 580, a z modelu o zakresie 100-750 punktów wynosi 700, to w obu przypadkach Twój scoring jest bardzo wysoki.

Czy zatem wiedza o tym, z którego modelu pochodzi Twoja ocena powinna być dla Ciebie ważna?

W mojej ocenie nie jest to tak ważne, bo i tak nie masz wpływu na to, jaki scoring BIK stosuje bank.

Natomiast na pewno użyteczna byłaby wiedza o tym, jaki zakres punktacji ma dany model i jakie Twoje zachowania (aktywność kredytowa, jakość spłaty kredytów, wykorzystywanie limitów kredytowych, ubieganie się o kredyt) w największym stopniu wpływają negatywnie na Twój scoring. Wtedy miałbyś jakąkolwiek szansę na pozytywną zmianę swoich zachowań kredytowych w tym obszarze.

W Polsce nie ma jeszcze takich wymagań prawnych, aby BK dzielił się z konsumentami taką wiedzą. Ale od niedawna są wymagania, które zobowiązują kredytodawców  (banki, SKOK, firmy pożyczkowe) do udzielania konsumentom informacji na temat czynników, które zadecydowały o takiej a nie innej decyzji kredytowej. Aby taką informację otrzymać, trzeba się o nią zwrócić.

Zachęcam do korzystania z tego prawa, bo to zdecydowanie poprawia naszą świadomość tego, co się dzieje w procesie oceny naszego ryzyka kredytowego. A to z kolei, daje nam szansę na poprawę tych rzeczy, które w oczach banku są zbyt ryzykowne, aby na przykład udzielić na kredytu.

BIK udostępnia jednocześnie kilka wersji tego samego modelu scoringowego

Okazuje się, że sprawa z modelami BIK jest jeszcze bardziej skomplikowana, bo BIK udostępnia jednocześnie dwie wersje scoringu ogólnego – model BIKSco CreditRisk oraz BIKSco CreditRisk 3.

Takie działanie BIK nie jest sytuacją wyjątkową. Taka sama trudność występuje w każdym biurze kredytowym, udostępniającym scoring kredytowy kredytobiorcy. A wynika to z tego, że każdy model musi być okresowo aktualizowany.

Z czasem zmieniają się zachowania kredytobiorców. Banki również zmieniają swoje strategie sprzedażowe i strategie zarządzania ryzykiem, pojawiają się kryzysy ekonomiczne, a urzędy nadzorujące banki wprowadzają coraz więcej regulacji, do których banki muszą się przystosować. Zatem otoczenie w jakim funkcjonuje model scoringowy się zmienia. Wpływa to na spadek jakości jego działania. Konieczna jest zatem okresowa przebudowa modelu.

Biuro kredytowe dokonuje co kilka lat takiej przebudowy i udostępnia bankom nową wersję modelu.

I to każdy bank odrębnie decyduje, czy i kiedy zacznie korzystać z tej nowej wersji. Zatem normalną sytuacją jest, że część banków będzie korzystała przez dłuższy czas ze starej wersji modelu, a część zacznie korzystać już z nowej wersji.

Niestety te wersje znacznie różnią się od siebie, a to oznacza dla Ciebie, że jak będziesz się ubiegał w tym samym czasie o kredyt w dwóch bankach, z których jeden korzysta z modelu BIKSco CreditRisk, a drugi z modelu BIKSco CreditRisk 3, to Twoje ryzyko kredytowe zostanie nieco inaczej ocenione.

Oczywiście różnice nie powinny być znaczące. Ale zazwyczaj będzie tak, że z jednego modelu otrzymasz niższą oceną, a z drugiego wyższą. Bardzo rzadko się zdarza (to raczej kwestia przypadku), że obie oceny będą miały taką samą wartość.

Z nowymi wersjami modeli scorigowych jest trochę jak z nowymi wersjami telefonu. Część osób korzysta ze starych modeli, część z nowych. Nowe zawsze są nieco lepsze jeśli chodzi o ich funkcjonalność, ale stare również pozwalają zaspokoić podstawowe potrzeby użytkownika. Zatem nie każdy musi od razu kupować nowy model. I tak jest w przypadku modeli scoringowych BIK.

Banki mają dostęp do wielu ocen scoringowych BIK, a konsumenci do jednej

Jak napisałam powyżej, banki mają możliwość pobrania z BIK kilku różnych ocen scoringowych dla konsumenta. Jednak w praktyce bank – jeśli w ogóle korzysta ze scoringu BIK – pobiera dla klienta jedną ocenę scoringową z wybranego przez siebie modelu BIK.

Takiego wyboru nie ma konsument, który kupuje ocenę punktową w BIK np. w ramach Raportu BIK. BIK udostępnia konsumentom scoring tylko z jednego modelu, który uważa za najbardziej aktualny.

Zatem jeśli kupisz scoring z BIK, to może nie być to sama ocena scoringowa, którą akurat wykorzysta bank, SKOK, czy firma pożyczkowa, gdy będziesz ubiegał się o kredyt czy pożyczkę.

W Raporcie BIK udostępniana jest nowa ocena punktowa, o której pisałam w 8 ważnych informacji potrzebnych do zrozumienia nowej oceny punktowej, którą BIK sprzedaje konsumentom

Jeśli jednak masz dobrą historię kredytową, to niezależnie od modelu Twoja wiarygodność kredytowa zostanie oceniona wysoko. Zatem ta różnica nie powinna mieć dla Ciebie znaczenia. Musisz tylko przyjąć, że jedna z tych ocen będzie niższa od drugiej i nie jest to nic złego.

Nie co inaczej może być, gdy Twoja historia kredytowa nie jest jednoznaczna. Wtedy jeden model może ją ocenić wyraźnie lepiej od innego. Wszystko zależy od tego, jakie wagi przypisuje dany model różnym naszym zachowaniom kredytowym. Na przykład, w jednym modelu wykorzystanie limitów może mieć wpływ na naszą ocenę przeciętnie w 10%, a w innym w 20%.

Jakie wnioski z tej sytuacji dla Cienie?

Po pierwsze, różne scoringi wykorzystywane przez kredytodawców do oceny Twojego ryzyka kredytowego to sytuacja naturalna i nie musisz jej reklamować.

Podobnie jest, gdy występuje różnica w scoringu, który kupiłeś z BIK a tym, który wykorzystuje bank.

Po trzecie i najważniejsze, istotniejsza dla Ciebie niż sam scoring jest Twoja historia kredytowa. Bo o ile scoringów BIK może być wiele jednocześnie, o tyle fundamenty ich budowy są podobne i zawsze opierają się na historii kredytowej.

Jeśli chcesz poprawić, którykolwiek z tych scoringów, to powinieneś zadbać o dobrą historię kredytową. Jak to zrobić? Podstawowe zasady opisałam w:

6 prostych zasad skutecznego zarządzania historią kredytową

Kredyt już zamknięty, ale w jego historii jest informacja, że było długie przeterminowanie. Ta informacja nie zawsze jest problemem

Co zrobić, aby krótkie opóźnienia w spłacie na kredytach już zamkniętych nie psuły Twojej historii kredytowej?

Co można zrobić, aby poprawić swoją historię kredytową w sytuacji, gdy spóźniliśmy się ze spłatą raty kredytu jeszcze nie spłaconego?

Jak usunąć z bazy BIK informacje o zapytaniach kredytowych?

.