Biuro Informacji Kredytowej (BIK) istnieje już prawie 20 lat i od zawsze kojarzy nam się z danymi o kredytach konsumentów i udostępnieniem tych danych kredytodawcom.

Jednak w tym czasie w polskim prawie zaszło sporo zmian, które sprawiły, że baza BIK to już nie tylko baza danych o naszych kredytach bankowych, a odbiorcami tych danych nie są już tylko banki (choć sektor bankowy to nadal główny dawca i odbiorca informacji przetwarzanych w BIK).

Rosnąca zależność wielu „niekredytowych” decyzji od informacji o historii kredytowej konsumenta oznacza, że szczegółowa znajomość zakresu danych, jakie są przekazywane do bazy BIK jest niezbędna, abyś mógł świadomie kształtować zachowania kredytowe w sposób, który zapewni Ci zawsze wysoką wiarygodność kredytową.

Poniżej opisałam, jakie dane o konsumentach są aktualnie gromadzone w BIK, komu BIK je udostępnia i na jakich zasadach. Jeśli wiesz, kto Twoje dane z BIK może pobrać, to wiesz też, w jakich sytuacjach mogą one mieć znaczenie. Jeśli wiesz, na jakich zasadach są przetwarzane, to potrafisz ocenić, czy ich pobranie było uzasadnione.

Jakie instytucje przekazują do BIK dane o Twoich kredytach i pożyczkach?

Dostawcami danych do bazy BIK o kredytach i pożyczkach konsumentów są:

• Banki komercyjne;
• Banki spółdzielcze;
• SKOK-i;
• Firmy pożyczkowe.

Oczywiście najwięcej danych do bazy BIK przekazują banki komercyjne, banki spółdzielcze i Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo – Kredytowe (SKOK). BIK podaje, że wszystkie działające w Polsce instytucje tego typu, przekazują dane do bazy BIK i że dane te dotyczą wszystkich naszych kredytów.

Zatem musisz przyjąć, że jak posiadasz kredyt w banku komercyjnym, spółdzielczym lub w SKOK, to informacje o tym kredycie na pewno znajdują się w bazie BIK.

W przeciwieństwie do banków, nie wszystkie firmy pożyczkowe współpracują z BIK. A te które to robią, nie zawsze przekazują dane o wszystkich pożyczkach. Niestety BIK nie podaje informacji o tym, które konkretnie instytucje to robią, ale podaje, że takich instytucji jest kilkadziesiąt i należą do nich te o największej skali działania.

Jednak szybko możesz się zorientować, czy dana firma przekazuje dane do BIK. Firma pożyczkowa na pobranie z BIK danych o Twojej historii kredytowej w bankach, musi mieć Twoją zgodę. Jeśli firma bierze od Ciebie taką zgodę, to oznacza, że pobiera dane z BIK. A jak pobiera dane, to i musi przekazywać do BIK dane o udzielonych pożyczkach. Dlatego między innymi warto czytać, co się podpisuje.

Inny sposób sprawdzenia, czy firma pożyczkowa współpracuje z BIK, to pobranie z BIK Kopii Danych.

Oczywiście dotyczy to tylko tych osób, które mają lub miały niedawno pożyczkę w firmie nie będącej bankiem. Wtedy na swoim raporcie z BIK możesz zweryfikować, czy dane o pożyczce, którą posiadasz lub posiadałeś, są w bazie BIK. Pamiętaj, że obowiązuje tu zasada, że jeśli na tym raporcie nie ma jakiś informacji to oznacza, że nie zostały przekazane do bazy BIK.

Jakie dane są przekazywane do bazy BIK?

Zakres danych przekazywanych do bazy BIK różni się w zależności od rodzaju instancji, która je przekazuje.

Najszerszy zakres danych przekazują banki komercyjne, banki spółdzielcze oraz SKOK-i.

Firmy pożyczkowe przekazują do BIK taki sam zakres informacji o pożyczkach, jak banki i SKOK-i o kredytach. Ale nie mogą przekazywać takich samych danych o Tobie.

Poniżej podałam szczegółowy zakres danych, jakie mogą być przekazywane i przez kogo.

Generalnie do bazy BIK trafiają:

1. Dane o kredytach (w tym kartach kredytowych, kredytach odnawialnych) oraz pożyczkach

Jeśli chodzi o zakres udostępnianych do BIK danych, to ogólnie mówiąc są to wszelkie informacje o zadłużeniu z tytułu kredytów i pożyczek niezbędne do oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego konsumenta. Informacje te obejmują dane wskazane poniżej.

Nie wszystkie instytucje muszą przekazywać do BIK dane o tych samych typach kredytów, ponieważ pewnych rodzajów kredytów mogą nie udzielać. I tak np. firmy pożyczkowe – przynajmniej na razie – nie udzielają raczej innego finansowania niż pożyczki. Dlatego przekazują dane tylko o pożyczkach. Z kolei SKOK-i nie udzielają kredytów mieszkaniowych, więc nie przekazują danych o tego typu zobowiązaniach.

2. Dane o osobie, która jest powiązana z kredytem

W przypadku tych danych firmy pożyczkowe obowiązują wyraźnie inne zasady aniżeli pozostałe instytucje – banki komercyjne, banki spółdzielcze oraz SKOK-i.

Ustawodawca ograniczył firmom pożyczkowych zakres danych możliwych do przekazania do bazy BIK (i pobrania z BIK) tylko do zakresu niezbędnego do identyfikacji pożyczkobiorcy oraz jego danych teleadresowych.

Dla porównania podam, że banki oraz SKOK-i mogą (ale nie muszą) przekazywać również dane opisujące Twoją sytuację socjo-demograficzną np. wykształcenie, zawód, stan cywilny. Warto wiedzieć, że banki i SKOK-i w praktyce nie przekazują (albo robią to bardzo rzadko) do bazy BIK tych danych.

Zakres przekazywanych danych oraz to, kto może te dane przekazywać do BIK, opisałam w poniższej tabeli.

3. Dane o zapytaniach

Oprócz danych związanych bezpośrednio z Tobą i Twoimi kredytami, w bazie BIK gromadzone są również informacje o zapytaniach o Twoją historię kredytową.

To co różni te dane od informacji o kredytobiorcy i jego kredytach, to m.in. sposób ich gromadzenia przez BIK.

Dane o konsumentach i ich kredytach banki i SKOK-i przekazują do BIK cyklicznie (min. raz na 7 dni) w formie dużych zbiorów, zawierających informacje o obecnych konsumentach-kredytobiorcach danego banku i ich czynnych kredytach.

Natomiast informacje o zapytaniach BIK gromadzi samodzielnie, zapisując w swojej bazie każdy fakt złożenia zapytania o historię kredytową konsumenta do BIK przez jakąkolwiek z upoważnionych do tego instytucji.

Dane dotyczące zapytań obejmują:

• datę złożenia zapytania,
• nazwę instytucji, która złożyła zapytanie,
• typ zapytania (który pośrednio wskazuje na to, w jakim celu kredytodawca pobiera naszą historię kredytową),
• dane osoby, której bank chce pobrać dane.

Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej  o typach zapytań, jakie kredytodawcy mogą wysyłać do BIK,  przeczytaj Które zapytania do BIK o historię kredytową powinny Cię szczególnie zainteresować?

Na jakiej podstawie firmy przekazują do bazy BIK dane o Tobie i Twoich kredytach?

Generalnie zasady regulujące kto i co możne przekazać do BIK oraz co, kiedy i komu BIK może udostępnić, są dość skomplikowane. Postaram się je tu wyjaśnić. A przynajmniej w takim zakresie, abyś mógł czuć się pewny, że działania BIK w tym obszarze mają podstawy prawne, ale także abyś wiedział kto ma dostęp do tych danych bez Twojej zgody, a kto musi Ciebie o taką zgodę poprosić.

Możliwość przekazywania danych do bazy BIK przez banki komercyjne, banki spółdzielcze, SKOK-i oraz firmy pożyczkowe daje ustawa Prawo bankowe (art. 105 oraz 105a). Zatem instytucje, które aktualnie przekazują dane o kredytach i pożyczkach konsumentów do bazy BIK robią to zgodnie z przysługującym im prawem.

Szczegółowy zakres danych jakie banki mogą przekazywać do bazy BIK w celu oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego nie jest dokładnie określony, choć jest wskazane, że powinny być to dane niezbędne dla tego celu.

Wyjątek stanowią dane o kredytach zamkniętych. W tym wypadku zakres możliwych do przetwarzania danych był określony w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 27 marca 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu przetwarzania informacji dotyczących osób fizycznych po wygaśnięciu zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z bankiem lub inną instytucją ustawowo upoważnioną do udzielania kredytów oraz trybu usuwania tych informacji.

Napisałam „był”, bo niestety to rozporządzenia zostało uchylone w listopadzie 2015 r., a Minister Finansów jeszcze nie ogłosił nowego rozporządzenia w tej sprawie. Należy jednak oczekiwać, że zakres przetwarzanych danych o konsumentach i ich zamkniętych kredytach nie będzie szerszy niż zakres przetwarzanych danych o kredytach czynnych i ich właścicielach. Będę monitorowała ten temat i poinformuję, jakie zapadły tu ostateczne rozstrzygnięcia.

Nieco inaczej ustawodawca podszedł do przekazywania danych do bazy BIK przez firmy pożyczkowe. Nie pozostawił tutaj wątpliwości, jakie dane mogą być przekazane do BIK i pobrane, bo zostało to szczegółowo zdefiniowane w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 25.06.2016 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych podlegających wymianie pomiędzy instytucjami utworzonymi na podstawie przepisów prawa bankowego a instytucjami pożyczkowymi i innymi podmiotami.

Ważne jest, że w powyższym Rozporządzeniu nie zostały wymienione dane socjo-demograficzne, a zatem firmy pożyczkowe nie mogą przekazywać do BIK i pobierać informacji o Twoim wykształceniu, stanie cywilnym, dochodzie, wydatkach, zawodzie itd.

W przypadku informacji o zapytaniach, brak jest konkretnych zapisów prawnych regulujących zarówno podstawę prawną dla takiego przetwarzania, jak i zakres możliwych do przetwarzania danych.

Można jedynie wskazać na zapisy RODO oraz ustawy Prawo bankowe pozwalające przyjąć, że BIK ma prawnie usprawiedliwiony cel dla ich przetwarzania bez zgody konsumenta. Tym celem jest poprawna analiza ryzyka kredytowego konsumenta na etapie ubiegania się o kredyt.

Ponieważ BIK ciągle przetwarza te dane i je udostępnia uprawnionym instytucjom, to należy przyjąć, że GIODO podziela to stanowisko.

———————————————————————————–

Uwaga!

W ostatnim czasie decyzje GIODO i wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wskazują na nieco inną interpretację możliwości wykorzystania danych o niektórych zapytaniach kredytowych do oceny ryzyka kredytowego konsumenta.

Pisałam o tym w Niektóre zapytania kredytowe powinny być usunięte z bazy BIK -ważny wyrok NSA

———————————————————————————–

Komu BIK udostępnia dane o Twoich kredytach i pożyczkach i na jakich zasadach?

I tutaj znowu rządzi ustawa Prawo bankowe. Wskazuje ona sytuacje, w których możliwe jest udostępnienie Twoich danych bez Twojej zgody oraz sytuacje, w których ta zgoda jest niezbędna. Obowiązują tutaj poniższe zasady:

1. Są instytucje, które mogą pobrać z BIK dane o Twojej historii kredytowej i pożyczkowej bez Twojej zgody. Należą do nich:
   • banki komercyjne,
   • banki spółdzielcze,
   • SKOK-i.
2. Firmy pożyczkowe mogą otrzymywać z BIK bez Twojej zgody tylko dane o Twojej historii pożyczkowej w firmach pożyczkowych. Na pobranie historii kredytowej przekazanej do BIK przez banki muszą mieć Twoją zgodę. Zgoda ta może być wyrażona w postaci elektronicznej.
3. BIK może udostępnić Twoją historię kredytową instytucjom finansowym, które są zależne od banków np. firmom leasingowym, faktoringowym. Warunkiem tego jest, abyś był wcześniej poinformowany o możliwości udostępnienia tym firmom danych o konkretnym kredycie.
4. BIK może udostępnić dane o Twojej historii kredytowej i pożyczkowej biurom informacji gospodarczej. Jednak zawsze wymaga to Twojej pisemnej zgody, którą wydajesz osobie lub firmie składającej zapytanie do biura informacji gospodarczej, za pośrednictwem którego zapytanie o Twoją historię kredytową trafia do BIK. Wtedy BIK udostępnia te dane osobie lub firmie pytającej za pośrednictwem biura informacji gospodarczej. Takie zapytanie ma miejsce w przypadku np. firm telekomunikacyjnych, firm leasingowych nie powiązanych z bankiem, czy firm ubezpieczeniowych. Firmy te nie mogą złożyć bezpośrednio zapytania o Twoje dane do BIK, bez względu na to czy mają Twoją zgodę na takie działanie czy nie. W tej sytuacji pobierają od Ciebie zgodę na sięgnięcie po Twoją historię kredytową do bazy BIK za pośrednictwem jakiegoś biura informacji gospodarczej (najczęściej jest to Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor – firma zależna od BIK). I jeszcze jedna ważna kwestia – wyrażając zgodę na udostępnienie przez BIK danych do biura informacji gospodarczej powinieneś wskazać zakres danych, jakie mają być udostępnione.

Jeśli chcesz się dowiedzieć, czym różni się Biuro Informacji Kredytowej od biura informacji gospodarczej, to polecam przeczytać 5 istotnych różnic pomiędzy Biurem Informacji Kredytowej a biurem informacji gospodarczej

Pamiętaj zatem, że zarówno zakres instytucji dostarczających dane do bazy BIK, jak i zakres odbiorców tych danych określił ustawodawca. Przy czym bycie taką instytucją nie zawsze upoważnia do pobrania Twojej historii kredytowej z BIK (dostarczonej przez banki lub firmy pożyczkowe) bez Twojej zgody. W wielu przypadkach taka zgoda jest wymagana.

Powinieneś także zwracać uwagę na to, komu wyrażasz zgodę na pobranie Twoich danych z BIK i czy to zapytanie trafia bezpośrednio do BIK, czy za pośrednictwem biura informacji gospodarczej. Jest to ważne, ponieważ bezpośrednie zapytania do BIK o Twoją historię kredytową mogą wpływać na Twój scoring BIK. Natomiast zapytania składane za pośrednictwem biura informacji gospodarczej, nie wpływają na punktację BIK.

O tym, jak zapytania mogą wpływać na scoring BIK, przeczytasz w 4 czynniki, które decydują o wysokości scoringu BIK

Znając te podstawowe informacje, nie musisz już pytać, czy jest jakiś bank, który nie przekazuje danych do BIK, czy wszystkie firmy pożyczkowe pobierają dane z BIK, czy banki przekazują do BIK informacje o Twoim dochodzie itd. Wiesz też, że zaciągając gdziekolwiek pożyczkę jest duża szansa, że ta informacja trafi do BIK, a następnie może trafić do różnych instytucji, od których być może będziesz chciał uzyskać dobrą ofertę na telefon, ubezpieczenie itp. A to oznacza konieczność dbania o swoją historię kredytową od samego początku.

Jak to robić? Przeczytasz w Sekrety wysokiej wiarygodności kredytowej.

.