Jest coraz mniej osób w Polsce, które nie słyszały o BIK-u, czyli o Biurze Informacji Kredytowej.

Niektórzy mówią nawet, że na rozpoznawalność nazwy BIK największy wpływ miały różne firmy pożyczkowe, które w całej Polsce reklamowały się na słupach pod hasłem: „Pożyczka bez BIK”.

Oczywiście aktywność reklamowa BIK nie jest bez znaczenia, bo wielu z nas pewnie zna kampanie BIK, które zachęcają m.in. do ochrony własnej tożsamości przed kradzieżą, na którą później przestępcy wyłudzają kredyty, czy do budowania historii kredytowej.

Nazwę „BIK” na pewno znają również Ci, którzy ubiegali się o kredyt lub pożyczkę i usłyszeli, że mają złą historię kredytową w BIK lub zbyt niski scoring BIK i kredytu nie otrzymali.

Czym w rzeczywistości jest BIK, jakie posiada dane o nas, jakie ma prawa i obowiązki, kto kontroluje działania BIK, czy jest to jedyne biuro kredytowe w Polsce? Być może stawiałeś sobie te lub podobne pytania.

Poniżej znajdziesz odpowiedź na najważniejsze z nich, co mam nadzieję pomoże Ci pewniej poruszać się w „świecie” wymiany informacji o Twojej historii kredytowej. Zdobędziesz ważną wiedzę, która będzie Ci pomocna przy wyjaśnianiu wszelkich wątpliwości dotyczących poprawności i aktualności Twoich danych dotyczących historii kredytowej.

Myślisz, że BIK jest jedynym biurem kredytowym w Polsce

BIK nie jest jedyną instytucja, do której trafiają dane o kredytach bez Twojej zgody. W Polsce są dwie instytucje, które zostały utworzone na podstawie Art. 105 ust. 4 Prawa bankowego (bo właśnie ten przepis mówi o możliwości utworzenia takiej instytucji jak BIK). Te instytucje to:

1. Biuro Informacji Kredytowej (BIK)
2. Bankowy Rejestr (baza prowadzona przez Związek Banków Polskich)

Prawo bankowe wyraźnie określa, że instytucję uprawnioną do wymiany danych kredytowych bez zgody konsumenta (czyli taką instytucję jak BIK) powołać mogą tylko banki oraz bankowa izba gospodarcza (w Polsce są dwie takie izby – Związek Banków Polskich oraz Krajowy Związek Banków Spółdzielczych).

Jeśli właścicielem takiej instytucji jest tylko osoba lub firma prywatna, to nie spełnia ona wymagań stawianych firmom działających na podstawie Prawa bankowego, a to oznacza, że nie może bez Twojej zgody gromadzić i przetwarzać danych o Twojej historii kredytowej. Nie oznacza to, że taka firma nie może działać. Może, ale Twoje dane mogą do niej trafić tylko za Twoją zgodą.

Wniosek dla Ciebie: jeśli miałeś duże problemy ze spłatą kredytów, to dane o tym znajdą się nie tylko w bazie BIK, ale – z dużym prawdopodobieństwem – również w bazie Bankowy Rejestr.

Niektóre banki korzystają z danych z obu tych rejestrów mimo, że dane te w części się pokrywają.

Zastanawiasz się, czy BIK może robić dowolne rzeczy z Twoimi danymi

Oczywiście, że nie może.

Wynika to z tego, że działanie BIK-u regulują odpowiednie zapisy ustawy Prawo bankowe (głównie art. 105 i 105a) (Ustawa Prawo bankowe) oraz Ustawy o Ochronie Danych Osobowych (Ustawa o Ochronie Danych Osobowych).

Ponadto BIK obowiązuje Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 czerwca 2016 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych podlegających wymianie pomiędzy instytucjami utworzonymi na podstawie przepisów prawa bankowego a instytucjami pożyczkowymi i innymi podmiotami (Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 czerwca 2016 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych podlegających wymianie pomiędzy instytucjami utworzonymi na podstawie przepisów prawa bankowego a instytucjami pożyczkowymi i innymi podmiotami).

Do listopada 2015 r. obowiązywało podobne rozporządzenie, które regulowało zakres wymiany danych o kredytach zamkniętych, pomiędzy biurem kredytowym a bankami. Obecnie to rozporządzenie jest uchylone i będzie wydane nowe.

Zatem BIK może przetwarzać bez Twojej zgody tylko dane określone w tych regulacjach, na opisanych w nich zasadach i udostępniać je odbiorcom wskazanym w Prawie bankowym. Wszelkie inne działania wymagają Twojej zgody.

BIK musi także wypełniać wobec Ciebie obowiązki, które wynikają z Ustawy o Ochronie Danych Osobowych.

To oznacza dla Ciebie, że w przypadku wątpliwości co do działania BIK np. zakresu przetwarzanych w BIK danych, udostępniania ich różnym instytucjom, najpierw powinieneś zajrzeć do powyższych przepisów i sprawdzić czy rzeczywiście działanie BIK wychodzi poza uprawniony zakres.

Jeśli nadal masz wątpliwości, to w Ustawie o Ochronie Danych Osobowych znajdziesz informacje jakie obowiązki wobec Ciebie ma administrator danych (czyli w tym wypadku BIK) tzn. o co możesz zapytać BIK i w jakim terminie powinieneś otrzymać odpowiedź.

Zastanawiasz się, czy BIK gromadzi również dane z firm pożyczkowych

Tak, gromadzi, ale nie od wszystkich firm pożyczkowych.

BIK nie podaje, z którymi firmami pożyczkowymi współpracuje. Generalnie kwestie wymiany danych pomiędzy BIK a firmami pożyczkowymi są również uregulowane w Prawie bankowym. Działa to na podobnej zasadzie jak wymiana danych z bankami, ale są dwie ważne różnice:

1. Aby firma pożyczkowa mogła pobrać dane konsumenta o jego historii kredytowej w bankach, musi mieć jego zgodę. Bank nie potrzebuje takiej zgody.
2. Firmy pożyczkowe mogą przekazywać i pobierać z BIK tylko dane wskazane w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 23 czerwca 2016 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych podlegających wymianie pomiędzy instytucjami utworzonymi na podstawie przepisów prawa bankowego a instytucjami pożyczkowymi i innymi podmiotami.

W praktyce oznacza to, że nie mogą przekazywać – bez Twojej zgody – danych o Twoim wykształceniu, zatrudnieniu, dochodach, stanie cywilnym itp.

Współpraca firmy pożyczkowej z BIK jest dobrowolna, więc nie każda firma pożyczkowa musi przekazywać dane do BIK i korzystać z danych o historii kredytowej w bankach.

Zastanawiasz się, czy BIK musi usunąć dane na Twoje żądanie

To zależy jakie dane.

Jeśli myślisz o danych o Twojej historii kredytowej albo pożyczkowej, to BIK takich danych sam nie usunie. Może to zrobić tylko bank albo firma pożyczkowa, które przekazały te dane do BIK.

Zatem jeśli uważasz, że Twoje dane są nieprawdziwe, to musisz to wyjaśnić z bankiem albo firmą pożyczkową, które te dane przesłały do BIK i one mają obowiązek dokonać ich korekty w BIK.

Jeśli masz na myśli dane o zapytaniach jakie banki czy firmy pożyczkowe złożyły do BIK o Twoją historię kredytową, to BIK również nie uwzględni Twojego żądania. Tu znowu decyzja należy do banku czy firmy pożyczkowej. Jeśli firmy te miały podstawę prawną do złożenia takiego zapytanie, to raczej trudno będzie Ci wymóc na banku czy firmie pożyczkowej usunięcie takich zapytań. Chociaż czasami banki ulegają szczególnie zdeterminowanym klientom.

——————————————————————————————-

Uwaga! Ostatnio wydane decyzje GIODO i wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wskazują, że dla pewnej grupy zapytań kredytowych brak jest podstaw prawnych do dalszego ich przetwarzania przez instytucje finansowe i BIK.

Pisałam o tym w Jak usunąć z bazy BIK informacje o zapytaniu kredytowym z banku lub SKOK?

———————————————————————————————-

Natomiast BIK ma obowiązek usunięcia danych na Twoje żądanie, jeśli są to dane, które zebrał wprost od Ciebie. Na przykład założyłeś konto w BIK, podałeś swoje dane w celu realizacji zakupu scoringu BIK. Na Twoje żądanie BIK te dane powinien usunąć.

Zastanawiasz się, czy to co robi BIK jest w jakikolwiek sposób kontrolowane

Oczywiście, że tak.

Ponieważ BIK administruje bazą danych bardzo wrażliwych, stanowiących tajemnicą bankową i dotyczącą wielu milionów osób, podlega cyklicznym kontrolom GIODO.

GIODO może weryfikować działania BIK z własnej inicjatywy, jak również w odpowiedzi na skargi konsumentów.

I najważniejsze, BIK podlega również pośrednio kontroli konsumentów. A dzieje się tak, gdy pobierasz swój raport z BIK – Informację Ustawową. Na tym raporcie możesz sprawdzić m.in.:

• czy dane jakie gromadzi BIK są poprawne,
• czy zostały udostępnione instytucjom uprawnionym,
• komu zostały udostępnione i w jakim celu,
• które dane są przeznaczone do udostępnienia dla celów standardowej oceny ryzyka kredytowego, a które dla celów bardziej zaawansowanego zarządzania ryzykiem kredytowym.

Jeśli dane, które otrzymałeś z BIK nie są wystarczająco jasne, precyzyjne, to zawsze możesz wystąpić do BIK z prośbą o precyzyjne wyjaśnienie.

Przykładowo, BIK udostępnia informacje kto złożył zapytanie do BIK o Twoje dane, ale już nie informuje czy te dane udostępnił. A przecież nie zawsze złożenie zapytania oznacza udostępnienie, bo np. wystąpiły problemy techniczne i do udostępnienia nie doszło.

Najważniejsze dla Ciebie jest, abyś wiedział, że masz prawo kontrolować zakres swoich danych przetwarzanych w BIK, ich poprawność, aktualność, fakt udostępnienia.

Jeśli masz wątpliwości do tych danych czy wykonywanych czynności, to masz również prawo uzyskać dodatkowe informacje i wyjaśnienia. I jeśli te dane lub działania BIK nie mieszczą się w zakresie przysługującego BIK prawu, to możesz żądać (od BIK albo od banku – w zależności czego problem dotyczy) ich skorygowania.

Ale zanim skorzystasz z prawa upewnij się, że nie oczekujesz zaniechania działań, które są uprawnieniem BIK lub banku. A tych uprawnień jest sporo.

Mądre kredytowanie oraz dbanie o dane opisujące historię kredytową, to dbanie o swój wizerunek jako kredytobiorcy. A jest to rzecz bardzo wartościowa w dzisiejszych czasach.

.