Jeśli wiesz, że banki powszechnie używają scoringu, to zapewne kojarzysz to z wykorzystywaniem go do oceny ryzyka kredytowego, kiedy ubiegasz się o kredyt. I rzeczywiście jest to najszersze zastosowanie scoringu w bankach.

Sprzyjają temu różnego rodzaju regulacje bankowe, które zalecają używanie tego typu narzędzi przy ocenie ryzyka kredytowego osób występujących o kredyt.

Dla zobrazowania „ery panowania scoringu” podam, że banki rocznie pobierają z BIK ok. 25 mln scoringów, a kredytobiorców w Polsce jest 15 mln.

To oznacza, że banki  pobierają scoring z BIK dla każdego kredytobiorcy średnio częściej niż raz w roku.

Oczywiście jest to spojrzenie „statystyczne”. Bo w rzeczywistości nie wszystkie banki używają scoringu BIK, a wśród banków korzystających są zapewne takie, które pobierają scoring BIK często i takie, które korzystają ze scoringu BIK tylko raz – w momencie, gdy klient ubiega się o kredyt.

Niemniej jednak już te liczby pozwalają się zorientować, że rzeczywiście historia kredytowa to rzecz bardzo ważna i warto nią świadomie zarządzać już od momentu, kiedy zaczynamy ją tworzyć.

Jednak scoring w bankach to nie tylko ryzyko kredytowe.

To także szereg różnych modeli scoringowych, których działanie – szczerze mówiąc – nie zawsze ma dla Ciebie znaczące konsekwencje, ale świadomość funkcjonowania tych modeli na pewno pomoże Ci zdać sobie sprawę z tego, jak wiele rzeczy może zależeć właśnie od Twojej historii kredytowej.

Poniżej opisałam 6 obszarów, w których banki najczęściej wykorzystują modele scoringowe.

Ocena ryzyka kredytowego

Jest to najbardziej znane przez wszystkich wykorzystanie scoringu przez banki. I dzieje się tak z dwóch powodów.

Po pierwsze, skutki zastosowania scoringu przez banki właśnie w tym obszarze możesz odczuć najdotkliwiej.

Dzieje się tak, gdy bank odmówi Ci kredytu z powodu zbyt niskiego scoringu. Wtedy próbujesz się dowiedzieć o co chodzi z tym scoringiem.

A szczególnie jesteś „zainteresowany” scoringiem wtedy, gdy – w Twojej ocenie – masz dobrą historię kredytową tzn. nie miałeś opóźnień w płaceniu rat kredytu, a Twój scoring nie jest zbyt wysoki.

Więcej na temat tego, kiedy możesz mieć niższy scoring mimo dobrej historii kredytowej dowiesz się tutaj: Dobrze spłacane kredyty nie gwarantują wysokiego scoringu.

Po drugie, media często piszą o wpływie scoringu na trudności z uzyskaniem kredytu. I to dobrze popularyzuje temat scoringu, choć często przedstawia go w negatywnym świetle.

Banki stosując scoring do oceny Twojej wiarygodności kredytowej używają go w trzech sytuacjach:

1. Do oceny Twojego ryzyka kredytowego w momencie kiedy wnioskujesz o kredyt (czasami nie jest ważne, czy składasz konkretny wniosek o udzielenie kredytu czy tylko pytasz o warunki, na jakich mógłbyś uzyskać kredyt);
2. Do cyklicznego sprawdzania poziomu Twojego ryzyka kredytowego jeśli jesteś posiadaczem kredytu, w szczególności zaciągniętego na dużą kwotę i długi okres. To banki powinny robić, bo są to wymagania sformułowane w obowiązujących banki regulacjach;
3. Do oceny Twojej wiarygodności kredytowej, gdy bank przygotowuje kampanię wysyłania ofert kredytu do swoich klientów. W tym przypadku zanim bank wyśle do kogokolwiek ofertę, najpierw sprawdza, czy klient ma odpowiednią wiarygodność kredytową. Bo po co wysyłać propozycje wzięcia kredytu do osoby, której ma dużą szansę na to, że nie będzie prawidłowo spłacać kredytu? Najszybciej taką ocenę dużej ilości klientów wykonuje się właśnie z wykorzystaniem scoringu kredytowego.

W specjalistycznym żargonie rodzaj scoringu przeznaczony do oceny ryzyka kredytowego nazywa się credit scoring.

Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej na temat tego rodzaju scoringu, to polecam zajrzeć tutaj:

Scoring kredytowy-9-rzeczy, które powinieneś wiedzieć jeśli masz lub chcesz wziąć kredyt

6 najczęściej zadawanych pytań na temat scoringu kredytowego

Ocena ryzyka wyłudzenia kredytu

Coraz większym problemem w świecie finansów są wyłudzenia kredytów z banków czy firm pożyczkowych. Te wyłudzenia dotyczą przede wszystkim dwóch sytuacji:

1. Kiedy ktoś kradnie Ci tożsamość i podając się za Ciebie bierze kredyt i oczywiście go nie spłaca;
2. Kiedy prawdziwa osoba próbuje wziąć kredyt, podając przy tym nieprawdziwe dane o osiąganych dochodach, zatrudnieniu itd., bez zamiaru spłaty tego kredytu.

Te sytuacje stanowią dla instytucji finansowych pewien problem, dlatego szukają one narzędzi, które pomogą im skutecznie bronić się przed takimi zagrożeniami.

I tutaj zastosowanie znalazły właśnie modele scoringowe, które wskazują ryzyko tego, że dany wniosek kredytowy jest z dużym prawdopodobieństwem próbą wyłudzenia kredytu, czyli wzięcia go bez zamiaru jego spłaty.

Tego typu scoring banki i firmy pożyczkowe – jeśli w ogóle go stosują – to wykorzystują go na etapie ubiegania się przez Ciebie o kredyt i dzieję się to w tle, tzn. nie jesteś informowany, że taka ocena jest przeprowadzana.

Chcę tutaj podkreślić, że nie wszystkie instytucje posiadają rozbudowane systemy zabezpieczające przed wyłudzeniami, a te które je mają, nie zawsze muszą stosować scoring. Inne metody identyfikacji zagrożeń wyłudzenia kredytów czy pożyczek też są w podobnym stopniu skuteczne.

Generalnie zastosowanie scoringu w tym obszarze jest dla Ciebie dobre, bo przecież nie jesteś zainteresowany wyłudzeniem kredytu z banku, a jeśli inna osoba podszywająca się pod Ciebie będzie chciała to zrobić, to jest duża szansa, że zostanie zidentyfikowana i wzięcie takiego kredytu będzie niemożliwe.

W żargonie specjalistycznym ten rodzaj scoringu nazywa się fraud scoring.

Ocena skłonności konsumenta do zaciągnięcia nowego kredytu

Teraz o nieco przyjemniejszym zastosowaniu scoringu w bankach – wybór klientów, którzy chętnie odpowiedzą na ofertę banku zaciągnięcia kredytu.

Okazuje się, że scoring potrafi dość skutecznie wskazać tych klientów, którzy mają większą skłonność do zaciągania kredytu, czyli jest większa szansa na to, że bank wysyłając im ofertę spotka się z jej akceptacją.

Najczęściej, najbardziej skłonne do brania nowych kredytów są osoby, które w przeszłości i aktualnie intensywnie się kredytują.

Niestety często są to jednocześnie osoby o podwyższonym ryzyku wystąpienia problemów ze spłatą kredytu (taką zależność pokazują dane).

Dlatego banki łączą dwie różne oceny scoringowe klienta – z jednej strony dokonują oceny jego skłonności do zaciągnięcia kredytu (scoring skłonności do zaciągnięcia kredytu), a z drugiej strony – oceny jego ryzyka kredytowego (scoring kredytowy).

Wtedy ofertę zaciągnięcia kredytu wysyłają tylko do tych klientów, którzy są skłonni na taką ofertę odpowiedzieć, a jednocześnie nie mają wysokiego ryzyka, czyli raczej będą dobrze spłacać kredyt.

Do naliczenia obu tych ocen scoringowych wykorzystuje się najczęściej dane o Twojej historii kredytowej.

W żargonie specjalistycznym ten rodzaj scoringu nazywa się propensity scoring.

Ocena ryzyka, że dana osoba przestanie być klientem banku

Tak, jak każda firma sprzedająca towary czy usługi chciałaby, aby jej dobrzy klienci pozostali ich klientami jak najdłużej, tak i banki prowadzą działania, aby swoich dobrych klientów zatrzymać.

Biorąc dodatkowo pod uwagę, że pozyskanie nowego klienta kosztuje 5 razy więcej niż utrzymanie dotychczasowego, to banki z oczywistych względów angażują się w działania zachęcające do pozostania aktywnym klientem banku.

Najczęściej próba zatrzymania klienta, kiedy przychodzi do banku zamknąć ror czy kartę kredytową, jest nieskuteczna, bo klient jest już tak zdeterminowany do zerwania relacji z bankiem, że raczej żadne argumenty go nie przekonają do zmiany decyzji. Dlatego niektóre banki starają się identyfikować klientów, którzy planują odejść z banku, już na wcześniejszych etapach i do tego też wykorzystują modele scoringowe.

W przypadku tego rodzaju scoringu banki najczęściej uwzględniają bardzo szerokie dane o kliencie, które znajdują się w bazach banku.

Dane te mogą dotyczyć zarówno aktywności kredytowej klienta (jakie kredyty posiada, od jak dawna), aktywności na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym (ror), intensywności korzystania z kredytu odnawialnego czy karty kredytowej, posiadanych lokat itp.

Zatem stosowanie przez banki scoringu w tym obszarze może mieć dla Ciebie tylko dobre strony – bank jak oceni, że pojawiło się wysokie ryzyko tego, że zerwiesz z nim relację, może zaproponować Ci jakieś korzystne warunki kontynuowania współpracy. Niestety jest tu jeden problem – niewiele banków prowadzi takie działania.

W żargonie specjalistycznym ten rodzaj scoringu nazywa się churn scoring.

Ocena ryzyka, że klient przestanie być aktywnym klientem banku

Nie tylko dobrzy klienci, którzy zrywają całkowicie współpracę z bankiem są dla banku stratą, ale również osoby, które stają się klientami „nieaktywnymi” są pewnym problemem.

Wynika on z tego, że gdyby ci klienci nadal aktywnie korzystali z produktów i usług banku, to bank mógłby na nich po prostu więcej zarobić.

Oczywiście bank nie będzie działań aktywizujących prowadził wobec wszystkich klientów, bo nie ma przecież takiej potrzeby (większość klientów banku to klienci aktywni, korzystający z wielu produktów i usług) i jest to po prostu kosztowne.

Zatem jak wybrać klientów, którzy z dużym prawdopodobieństwem będą klientami „uśpionymi”?

Tutaj znowu z pomocą przychodzą modele scoringowe. Banki w oparciu o podobne dane jak w scoringu opisanym powyżej prognozują ryzyko tego, że klient przestanie używać aktywnie ich produktów, choć nadal pozostanie klientem banku.

Czyli jest to „dobry” scoring dla Ciebie, bo jego efektem może być lepsza oferta dla Ciebie, jeśli bank zaklasyfikuje Cię jako klienta o podwyższonym ryzyku stania się klientem nieaktywnym.

Niestety powszechnie takich dobrodziejstw scoringu nie doświadczamy, bowiem niewiele banków podejmuje takie działania wobec klientów wycofujących się powoli ze współpracy.

W żargonie specjalistycznym ten rodzaj scoringu nazywa się attrition scoring.

Ocena szansy, że klient poradzi sobie z zaległościami spłaty kredytu

Jak masz kredyt i niestety przestajesz go spłacać, to bank bardzo szybko analizuje tą sytuację, aby zdecydować jakie działania wobec Ciebie podjąć.

W wielu przypadkach niezapłacona na czas jedna rata kredytu, jest to sytuacja przejściowa, z którą kredytobiorcy sobie radzą, spłacając tą zaległość po krótkim czasie i bez większej, dodatkowej motywacji ze strony banku (np. wystarczy list przypominający o zaległości).

Jak rozróżnić przejściowe i duże problemy ze spłatą kredytu?

Tutaj bankom z pomocą przychodzą również modele scoringowe, które np. wskazują na ryzyko tego, że Twoje problemy ze spłatą kredytu będą się powiększać. Do oceny takiego ryzyka wykorzystywane są dane o Twojej historii kredytowej.

Zatem zastosowanie scoringu przez bank w tym obszarze może być również korzystne dla Ciebie, bowiem bank różnicuje podejmowane działania przedwindykcyjne, adekwatnie do istniejącego ryzyka pogłębienia się problemów ze spłatą kredytu.

A to oznacza, że nie będzie zbyt uciążliwy, jeśli po prostu zapomniałeś zapłacić ratę kredytu na czas, bo np. wyjechałeś na wakacje.

Niestety, każde takie opóźnienie w spłacie raty, będzie miało odzwierciedlenie w Twojej historii kredytowej, a zatem będzie negatywnie wpływało na Twój scoring kredytowy.

W żargonie specjalistycznym ten rodzaj scoringu nazywa się collection scoring.

Jak zauważyłeś scoring jest często wykorzystywany przez banki w różnych obszarach, ale nie zawsze ma to bezpośrednie konsekwencje dla Ciebie.

Poza wykorzystaniem scoringu do oceny Twojej wiarygodności kredytowej w momencie ubiegania się o kredyt, w innych sytuacjach scoring nie ma na Ciebie krytycznego wpływu.

Chciałabym tu jednak podkreślić jedną rzecz – sam scoring jest tylko narzędziem. To co wpływa na ocenę jaką uzyskasz na podstawie każdego z tych scoringów, to Twoje dane, w szczególności o Twojej historii kredytowej.

Dlatego tak ważne jest odpowiedzialne, rozsądne kredytowanie, które pozwala Ci się rozwijać, a nie wpycha Cię w kłopoty finansowe. To także mądre zarządzanie zgodami na przetwarzanie danych, a także dbanie, aby dane znajdujące się w różnych bazach, były aktualne i poprawne.

Warto dodać, ze scoring BIK ma coraz częściej zastosowanie także poza sektorem bankowym i to zastosowanie może mieć także dla Ciebie konsekwencje finansowe. O tym przeczytasz tutaj: Nie tylko banki oceniają historię kredytową klienta cz. 2 – spojrzenie na rynek polski.

.